Kiedy nie podlegamy obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu, możemy nałożyć na siebie taki obowiązek samodzielnie. Dzieje się tak np. wówczas, gdy przestajemy pracować na etacie, a przechodzimy na umowę zlecenie. Wtedy sami dobrowolnie odprowadzamy składki, co zwiększy wysokość przyszłej emerytury oraz zapewni rentę w wypadku kłopotów zdrowotnych uniemożliwiających podjęcie zatrudnienia.
Ubezpieczenie emerytalne i rentowe – dobrowolne
Mieszkający w Polsce, a niepodlegający obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu lub rentowemu może zgłosić się do ich uiszczania dobrowolnie. Taka możliwość istnieje również dla niemieszkających w Polsce, wcześniej objętych obowiązkiem i mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów ubezpieczenia społecznego.
Wola przystąpienia polega na zwróceniu się z wnioskiem na formularzu ZUS ZUA, a ubezpieczenie obowiązuje od daty złożenia wniosku.
Prawo takie ustaje w chwili ponownego wejścia w strefę obowiązkowego ubezpieczenia społecznego. Czyli powrót do pracy z etapu umowa zlecenie lub przerwanie działalności gospodarczej. Dobrowolne ubezpieczenie ustaje również, gdy samodzielnie z niego zrezygnujemy.
Wysokość dobrowolnych składek
Wysokość składki ustalamy sami, ale nie może być ona niższa niż 19.52% w wypadku emerytur i 8% w wypadku rent, od ustalonego minimalnego wynagrodzenia, które obecnie wynosi 2250 zł. Przystąpienie do ubezpieczenia w środku miesiąca umożliwia obliczenie wysokości składki proporcjonalnie do ilości ubezpieczanych dni. Roczna podstawa nie może być natomiast wyższa od 30-krotności od prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy (w roku 2019 było to 142 950 zł). Po opłaceniu składek od takiej kwoty jesteśmy już z nich zwolnieni.
Opłacanie i rozliczanie składek emerytalnych i rentowych
Składki można opłacać zarówno przekazem pocztowym, jak i poprzez obciążenie rachunku bankowego, ale bezgotówkowo, na swój indywidualny numer rachunku składkowego, który otrzymujemy z ZUS pocztą. Trzeba to rozliczać do 10 dnia każdego miesiąca, a w chwili uczestniczenia również w dobrowolnym ubezpieczeniu zdrowotnym, do dnia 15. Dzień wolny ustawowo od pracy wydłuża termin o ten dzień lub dni. Nieopłacenie składki w terminie należy zgłosić do ZUS i konieczny będzie wniosek o zapłatę po terminie, gdyż ubezpieczenia ustaną.
Wniosek rozpatrzony pozytywnie wraz z opłaceniem składek i karą za zwłokę oznacza trwanie ubezpieczenia, rozpatrzony negatywnie oznacza utratę ubezpieczenia z dniem 1 kolejnego miesiąca od momentu ustania opłacania składek i należy o ponowne objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem starać się poprzez wniosek ZUS ZUA.
Przy tego rodzaju ubezpieczeniach konieczne jest składanie deklaracji ZUS DRA, ale nie za każdy kolejny miesiąc, gdy opłacamy składki wyłącznie za siebie i gdy zadeklarowana kwota podstawy nie jest niższa od minimalnego wynagrodzenia. Dokumenty rozliczeniowe wypełnia wówczas za nas ZUS.
Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe
Jeżeli podlegamy dobrowolnemu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, nie możemy być objęci ubezpieczeniem chorobowym.
Dobrowolnie możemy ubezpieczyć się na wypadek choroby, gdy prowadzimy pozarolniczą działalność gospodarczą albo pracujemy na umowę zlecenie będą ubezpieczeni obowiązkowo w zakresie rent i emerytur. Poza tym wnioskowanie wygląda identycznie jak w wypadku dobrowolnego ubezpieczenia emerytalnego i rentowego.
Składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe opłacamy i rozliczamy razem z obowiązkowymi składkami na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Warto wiedzieć, że w wypadku nieprzystąpienia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, nie otrzymamy świadczeń w razie choroby lub macierzyństwa. Warto to wiedzieć, zwłaszcza dlatego, że składka na ubezpieczenie chorobowe jest niska i wynosi zaledwie 2,45 proc. Naliczamy ją podobnie od podstawy, od której opłacamy składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Podstawa tej składki nie może być jednak wyższa niż 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, które w roku 2019 wynosiło 11 912,50 zł.